- Nederland maakt sinds 2011 deel uit van het mondiaal samenwerkingsverband Open Government, zoals vastgelegd in het Vijfde Actieplan Open Overheid 2023-2027 . Een agendapunt daarin is de Wet Open Overheid en weerspiegelt dat op gemeentelijke schaal. De Wet open overheid (Woo: artikel 3.5) verplicht deze openbaarheidsparagraaf periodiek op te nemen en fungeert tevens als plan van aanpak. Bovendien monitort het wat al passief en actief openbaar wordt gemaakt en hoe dat is te vinden via de Woo-index en ORI[1]. Niet alleen omdat de Woo het recht van inwoners op informatie van de overheid borgt, het beoogt transparantie van publieke informatie voor de democratische rechtstaat. Eind 2025 wordt de Woo geëvalueerd.
- De verplichting voor het actief openbaar maken uit eigen beweging (AOM) treedt voor de 17 informatie categorieën via vier tranches in werking vanaf 1 november 2024 tranche 1 (brief TK van BZK 25-6-2024 ), nadat in landelijke samenwerking tussen overheden en bestuursorganen de definities zijn ontwikkeld waaraan de gemeente Almelo een substantiële bijdrage heeft geleverd. De 17 categorieën moeten bij openbaarmaking voldoen aan de opgestelde definities, inclusief eisen voor duurzaam digitaal toegankelijk. De verplichting voor tranche 2, 3 en 4, verwacht in 2025 en 2026, moet nog worden vastgesteld.
- Voor de ‘informatiehuishouding op orde’ staat voor alle 900 bestuursorganen acht jaar, de regeringscommissaris was aangesteld[2] als aanjager om overzicht en samenhang te organiseren door een algemene informatiewet op te stellen (34 i-wetten). In Almelo is in het ‘Plan de Campagne’, ‘opgave gereed 2026, (maart 2024)’ opgesteld waar zaakgericht werken en prioritering van projecten als basis op orde is opgenomen. Beleid met richtlijn voor duurzame archivering van email- en chatberichten, in de brede zin van het woord komen in beeld met procesoptimalisatie evenals vernietiging. Deze moeten voldoen aan de ‘Archiefwet 2026 ’, met het archiefbesluit en -regeling, die in 2025 wordt vastgesteld en ingevoerd.
- De organisatie is gestart als concernproject, waarbij wordt gewerkt aan communicatie, scholing, kennisdeling, samenwerking en facilitering om de stapsgewijze cultuurverandering duurzaam te realiseren. Met en dankzij veel regionale en landelijke samenwerkingsinitiatieven via VNG en ministeries van BZK en OCW wordt gedefinieerd en verdiept. Het Rijk stelt de e-learningsmodules beschikbaar aan alle bestuursorganen. Een programma ‘open Almelo’, biedt het bredere perspectief voor de doorontwikkeling.
- De Woo-middelen die door het Rijk beschikbaar zijn gesteld voor de invoering in vijf à acht jaar tijd, zijn medio 2024 structureel ingezet voor specifieke volume uitbreiding noodzakelijk voor openbaarmaking, zoals anonimiseringssoftware 2.0. Daarna volgt de ontwikkeling van een publicatieplatform dat aan de eisen voldoet en een structurele investering vraagt. De incidentele middelen zijn nodig voor de projectorganisatie en de houding die past bij de uitdaging ‘openbaar tenzij’ te blijven ontwikkelen.
[1] Woo-indexhttps://organisaties.overheid.nl , ORI https://zoek.openraadsinformatie.nl
[2] https://www.rcihh.nl en VNG realisatie, Analyse naar de samenhang tussen generieke informatiewetten, 14 juni 2022