Binnen het sociaal domein ligt in 2025 en verder primair de focus op de fundamentele herziening van de basis van werken en organiseren in het Almelose sociaal domein. We maken meer impact met minder middelen. Dat doen we door het realiseren van het in paragraaf 3.3. beschreven besparingspotentieel langs de inhoudelijke lijnen van het strategisch beleidsplan en actieplan sociaal domein. Onderdeel daarvan is ook het op orde krijgen van de basis in het sociaal domein en het uitvoeren van het plan de campagne daartoe, in lijn met de uitkomsten van de brede evaluatie sociaal domein (HHM). Denk aan het optimaliseren van processen, meer selfservices bij de inwoner, betere ondersteuning van de medewerker door de inzet van automatisering en AI.
Daarmee zal in 2025 verder worden geïnvesteerd in het op orde brengen van de uitvoeringsorganisatie en de bedrijfsvoering. Dit is noodzakelijk om de maatregelen uit te kunnen voeren. Verder zullen de acties die al in gang zijn gezet in het kader van het Actieplan beleid sociaal domein worden gecontinueerd. Ook deze acties zijn ingezet met als doel de uitgaven in het sociaal domein in de greep te krijgen. We versterken de kernelementen uit het actieplan beleid sociaal domein (normaliseren, inzet op preventie, effectieve en efficiënte maatwerkvoorzieningen en uitvoeringsorganisatie). Daarbij blijven de fundamenten (focussen op kwetsbare inwoners tezamen met inzetten op normaliseren, kwalitatief hoogwaardig aanbod en duurzame inzet ook op de lange termijn) overeind. De volgende speerpunten, waarbij we steeds aansluiten bij de hierboven beschreven focus, staan in 2025 centraal:
Lokale implementatie Hervormingsagenda Jeugd
De landelijke hervormingsagenda jeugd vraagt om een lokale implementatie. In 2025 richten we ons vanuit de landelijke agenda in Almelo onder meer op het neerzetten van een stevige lokale toegang, van waaruit niet alleen geïndiceerd, maar ook hulp verleend wordt. De sociale basis wordt verder versterkt in nauwe samenwerking met partners in de stad. We zorgen voor voldoende algemene voorzieningen en verstevigen het informele netwerk van gezinnen. Doel van de stevige lokale toegang is uiteindelijk dat minder jeugdhulp nodig is. Ook in lijn met de landelijke agenda zetten we in op het zo veel als mogelijk afbouwen van residentiële jeugdzorg (voorkomen uithuisplaatsingen) en het realiseren van kleinschalige voorzieningen daar waar kinderen en jongeren echt niet thuis (kunnen) blijven wonen. Zo werken we aan betere en tijdige zorg en ondersteuning voor de meest kwetsbare kinderen en gezinnen, op de juiste plek en wanneer dit nodig is. En aan een stelsel dat ook op lange termijn houdbaar is.
Lokale implementatie Participatiewet in balans en andere wetswijzigingen
Naar verwachting treden met ingang van (januari en juli) 2025 diverse landelijke wetswijzigingen in werking die raken aan de (lokale uitvoering van de) Participatiewet. Eén van de grotere wijzigingen betreft het wetsvoorstel ‘Participatiewet in balans’, waarvan het streven is menselijke maat en vertrouwen tot centrale begrippen te maken in de uitvoering van de Participatiewet. Daarvoor kent de wet zes strategische doelen:
- De wet biedt een passend perspectief op werk en participatie;
- De wet (rechten en plichten) is begrijpelijk en goed na te leven;
- Mensen voelen zich ondersteund door de wet als het gaat om participatie en inkomen;
- De wet biedt een doelmatig vangnet: zeker en voorspelbaar;
- De wet biedt een toereikend inkomen;
- De wet sluit goed aan bij de brede vormgeving van het sociaal domein en het inkomensstelsel.
De andere wetswijzigingen sluiten aan bij dit streven. De implementatie van de verschillende wijzigingen vraagt om aanpassing van lokale regelgeving en werkinstructies. Daarbij bieden de wijzigingen kansen voor meer integrale samenwerking en uitvoering in het sociaal domein. Een projectteam begeleidt in 2025 de lokale implementatie, zodat de lokale uitvoering van de Participatiewet aansluit op de landelijke strategische doelen die we ook lokaal nastreven.
Nieuwe regiovisie beschermd wonen en maatschappelijke opvang (BW/MO)
In 2025 ontwikkelen we een nieuwe regiovisie BW/MO, zodat deze voor 1 januari 2026 gereed is (RAAD-8164 ). Dan loopt de huidige visie namelijk af. Dit proces pakken we actief op samen met regiogemeenten, zorgaanbieders en hun cliënten (onze inwoners), woningcorporaties en Adviesraden. In de nieuwe visie willen we sterker inzetten op o.a. preventie (ambulante zorg) en innovaties in de zorg. Ook willen we beter aansluiten bij de behoefte van de inwoner, door bijvoorbeeld de schotten tussen de jeugdwet en beschermd wonen te beperken en te zorgen voor een passende overgangsperiode bij de jongeren. Daarnaast integreren we het nationaal actieplan dakloosheid in de regiovisie en streven we naar het bouwen van een regionaal netwerk wat betreft partners en het activeren van de samenwerking. Dat doen we om zo onze inwoners zo goed mogelijk te helpen (weer) voor zichzelf te zorgen en mee te doen in de maatschappij, binnen de mogelijkheden die ze daar voor hebben.
Communicatie (wijzigingen) sociaal domein
Bovenstaande speerpunten (die deels voortkomen uit landelijke programma’s en akkoorden) en de in paragraaf 3.3. beschreven maatregelen leiden tot wijzigingen in (de uitvoering van) het sociaal domein. Dit heeft directe consequenties voor inwoners van Almelo die gebruik maken van voorzieningen in het sociaal domein. De speerpunten en maatregelen moeten gezamenlijk leiden tot minder uitgaven in het Almelose sociaal domein. Dat betekent dat de verwachtingen over de mogelijkheden die de gemeente de komende jaren heeft, binnen het sociaal domein, zullen moeten worden bijgesteld. Daarom is communicatie in 2025 nadrukkelijk een speerpunt binnen het sociaal domein. Hierbij is oog voor eenheid in communiceren en op elkaar afgestemde boodschappen vanuit de verschillende (bestuurlijke en ambtelijke) rollen vanuit een overkoepelende communicatiestrategie. Zowel gericht op partners als op inwoners. In de communicatie naar inwoners wordt zoveel mogelijk op B1 niveau geschreven.
Versterken datagedreven en impactgericht werken
In 2025 richten we ons binnen het sociaal domein op de verdere standaardisatie in beleid en processen om zo de dienstverlening naar de inwoner te verbeteren, het sociaal domein voorspelbaarder te maken en tegelijkertijd beter te kunnen sturen op de financiële kaders. De komende jaren vragen om uitdagende (door)ontwikkeling van het bestaande beleid. We zien dat de maatschappelijke kijk op zorg verandert, de zorgvragen zelf veranderen (complexer worden) en tegelijkertijd de financiële druk toeneemt. Om tijdig te kunnen sturen versterken we de monitoring en sturing op drie niveaus: operationeel (dagelijkse activiteiten en processen), tactisch (beleidsmaatregelen en -programma’s), en strategisch (lange termijn doelstellingen en strategische richting). Vanaf het najaar van 2024 neemt Gemeente Almelo deel aan het leernetwerk ‘Outcomegericht werken: sturen en leren in het sociaal domein’ van Movisie. De inzichten en handvatten uit dit leernetwerk zullen worden benut voor de lokale doorontwikkeling.
Door meer datagedreven en impactgericht te werken in het sociaal domein, willen we beter grip krijgen op de uitdagingen waar we voor staan. Dit stelt ons in staat om de behoeften van onze inwoners beter te begrijpen, de effectiviteit van onze interventies te evalueren, en onze middelen zo efficiënt mogelijk in te zetten. We richten ons daarbij niet alleen op de uitvoering van activiteiten, maar vooral ook op de resultaten en de effecten die we daarmee bereiken. Het gaat om het creëren van waarde voor de inwoners van Almelo, binnen de strakke financiële kaders, en het behalen van duurzame maatschappelijke effecten. Hiertoe werken we binnen het plan de campagne aan het verbeteren van datakwaliteit en -governance alsmede aan het faciliteren van inzicht aan medewerkers, management en bestuur. Hierbij besteden we (conform de motie van de gemeenteraad) bijzondere aandacht aan de voortgang en effecten van de besparingsmaatregelen uit paragraaf 3.3.